Wat betekent de Europese gascrisis voor beleggers?
Europa kijkt aan tegen hoge gasprijzen en potentiële tekorten naarmate Rusland de gaskraan dichtdraait. Volgens de beleggingsexperts van Schroders zal de impact van het gastekort per land verschillen en zal de hernieuwbare energiesector van de huidige ontwikkelingen profiteren.
Sinds de Russische inval in Oekraïne is de precaire situatie op de gasmarkt in Europa een belangrijk aandachtspunt. Al snel werden sancties tegen Russische olie ingevoerd. Gas is echter een lastiger verhaal. Veel grote Europese economieën zijn afhankelijk van aardgas uit Rusland en de verminderde aanvoer maakt het moeilijker om de gasopslagplaatsen te vullen.
Wat is het effect op de gasprijzen?
Europa staat voor een periode van 18-24 maanden met zeer hoge gas- en elektriciteitsprijzen, voorspelt Mark Lacey, Head of Global Resource Equities. De prijzen zullen hoger liggen dan die in Azië of de VS. De hoge prijzen kunnen op twee manieren worden aangepakt: door de vraag terug te dringen of door het aanbod te vergroten.
De Europese landen nemen maatregelen om vooral de vraagzijde aan te pakken, zegt Azad Zangana, Senior European Economist and Strategist. De EU-lidstaten hebben onlangs ingestemd met een vrijwillige vermindering van 15% van het gasverbruik, maar dit zou verplicht kunnen worden als het aanbod verstoord blijft. Hij verwacht dat verdere prijsstijgingen de energie- en algemene inflatie in de tweede helft van dit jaar hoog zullen houden, waardoor de koopkracht van de huishoudens zal afnemen.
De hoge prijzen kunnen op zich al voor een daling van de vraag zorgen, merkt Mark Lacey op. De vraag naar gas in Europa zal in 2022 waarschijnlijk met ongeveer 10% dalen. Zelfs bij lagere prijzen is het onwaarschijnlijk dat de vraag in 2023 aanzienlijk zal groeien gezien het risico op een recessie.
Impact in Europa verschilt per land
De afhankelijkheid van Russisch gas is sterk verschillend per lidstaat. Volgens Irene Lauro, econoom, importeert de EU 90% van haar gasverbruik. Rusland nam in 2021 ongeveer 45% van die import voor zijn rekening. Oostenrijk en Polen importeerden in 2021 meer dan 80% van het gas uit Rusland, Duitsland meer dan 50%, terwijl voor Frankrijk en Spanje het aandeel minder dan 8% was. Sommige landen hebben alternatieve opties. Bijvoorbeeld het VK en Spanje beschikken over een aanzienlijke LNG-capaciteit. De infrastructuur om het LNG naar de centrale delen van Europa te brengen, is echter niet altijd voorhanden. Hernieuwbare energie kan een deel van het antwoord op het gastekort zijn. De afhankelijkheid van Frankrijk en Nederland van Russisch gas is relatief laag. In die landen is er een aanzienlijk potentieel voor hernieuwbare energiebronnen om Russisch gas te verdringen.
Wat zijn de gevolgen voor het bedrijfsleven op korte termijn?
Duitsland is de omvangrijkste economie die het grootste risico loopt op een gastekort. De Duitse regering ontwikkelde een driestappenplan voor rantsoenering. Dat houdt in dat de gaslevering aan de industrie beperkt kan worden om de beschikbaarheid voor de huishoudens en ziekenhuizen te garanderen. In een dergelijk scenario zouden energie-intensieve sectoren, zoals metaalproductie en chemie, op korte termijn het zwaarst getroffen worden. Volgens Arianna Fox, Europese aandelenanalist, kunnen sommige chemiebedrijven aantrekkelijke beleggingen zijn, vooral als het 'worst case scenario' van een afsluiting van Russisch gas niet doorgaat.
Het is inderdaad mogelijk dat Rusland niet zo ver gaat om de gaskraan helemaal dicht te draaien. Mark Lacey denkt eerder aan een verminderde gaslevering. Een stopzetting zou betekenen dat Rusland al zijn politieke en economische invloed op Europa verliest. Bovendien hebben de gederfde inkomsten uit de gasverkoop een aanzienlijke impact op de exportinkomsten van het land.
Mogelijke recessie vormt een ander risico
De hoge gasprijzen zijn slechts een van de vele factoren die op de economische activiteit kunnen drukken. Azad Zangana blijft een redelijke groei verwachten voor de zuidelijke EU-lidstaten. Het lijkt erop dat de noordelijke lidstaten bijzonder kwetsbaar zijn in de komende twee tot drie kwartalen. Een mogelijke recessie beperkt de opties van bedrijven. Doorgaans proberen zij hun winst te beschermen door de prijzen te verhogen. Maar dat is volgens Arianna Fox moeilijk voor bijvoorbeeld chemiebedrijven, omdat de vraag wel eens zou kunnen dalen.
Wanneer dalen de gasprijzen?
Niet alleen in Europa maar ook elders in de wereld is de vraag naar gas hoog. Landen schakelen over op aardgas als tussenstap om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Daardoor concurreert Europa momenteel voor LNG met India en China. LNG gaat naar degenen die de hoogste prijzen betalen.
Een ander probleem is dat er de komende twee jaar maar een beperkt nieuw LNG-aanbod op de markt komt. De belangrijkste reden hiervoor zijn onderinvesteringen en uitstel van projecten, constateert Mark Lacey. Dit is grotendeels te wijten aan de pandemie, alsook aan de voorheen lage gasprijzen.
Het duurt nog zo’n twee jaar tot Europa een aantal alternatieve opties voor de levering van gas krijgt. Dan zal er sprake zijn van nieuwe groeiende aanvoer uit de VS en Qatar. Maar zelfs als er nieuwe LNG-leveringen beschikbaar komen, is het onwaarschijnlijk dat de gasprijzen tot hun vroegere niveau zullen dalen. Lacey gaat uit van een hoger basisniveau. Dit kan langetermijngevolgen hebben voor energie-intensieve sectoren zoals de chemische industrie. Zij zouden dan nog steeds hogere kosten hebben dan zij tot nu toe gewend waren, wat hun winstgevendheid kan beïnvloeden. Dat kan volgens Arianna Fox weer een structurele verschuiving veroorzaken in het concurrentievermogen van Europese chemiebedrijven. Mogelijk proberen die hun productie dan te verplaatsen naar landen met lagere gasprijzen.
Waar zijn de winnaars van de gascrisis te vinden?
Op korte termijn zijn de Amerikaanse gasproducenten de duidelijke winnaars. De hogere gasprijzen maken het economisch rendabeler om Amerikaans gas te winnen. Ongeveer tweederde van de totale Amerikaanse gasvoorraden bevinden zich in Texas, Pennsylvania, West Virginia en Oklahoma. Al deze staten zijn gunstig gelegen om gas tegen een aantrekkelijke prijs naar Europa te exporteren, stelt Mark Lacey. Amerikaanse gasbedrijven worden daardoor aantrekkelijker voor beleggers.
Op middellange tot lange termijn zal een duidelijke winnaar van de gascrisis waarschijnlijk de sector van de hernieuwbare energie zijn. De noodzaak om schadelijke emissies en de afhankelijkheid van Rusland te beperken gaan hand in hand. Projecten voor hernieuwbare energie zijn misschien geen onmiddellijke oplossing voor het probleem, maar ze zijn wel veel sneller op te starten dan bijvoorbeeld een kerncentrale. Hogere stroomprijzen leiden ook tot hogere langetermijncontractprijzen voor stroom, wat betekent dat het investeringsrendement van dergelijke projecten nu aantrekkelijker lijkt. Het "RePowerEU"-plan moet uiteindelijk de prijzen doen dalen en de EU meer zelfvoorzienend maken op het gebied van energieopwekking.
De overheden nemen maatregelen om de kwetsbare huishoudens te beschermen tegen stijgende energieprijzen. Maar dat kan ook nadelen hebben. Het gebruik van fossiele brandstoffen wordt indirect gestimuleerd en de vereiste omschakeling naar schonere technologieën wordt op de lange termijn nog duurder, stelt Irene Lauro.
Lees ook : Europe’s gas crisis: what does it mean for investors?, door diverse specialisten van Schroders.