Aanpak van ontbossing - welke sectoren en bedrijfstakken lopen risico?
Zo'n 80% van de biodiversiteit op aarde is te vinden in bossen. Ontbossing is dan ook een serieuze dreiging. Het heeft ook bredere gevolgen voor het klimaat, de mensenrechten en zelfs onze gezondheid, zoals de covid-19 pandemie duidelijk heeft gemaakt, gezien het veronderstelde verband met zoönoses (verderop uitgelegd).
Als de ontbossing in de tropen als land zou worden beschouwd, zou het derde staan op de ranglijst van landen met de hoogste koolstofuitstoot. Kortom, ontbossing is een groot probleem en daarom hecht Schroders sterk aan analyse en actieve betrokkenheid op dit terrein.
Wat zijn de oorzaken?
Bossen worden vaak gekapt om te worden omgezet in weidegrond, soja-akkers en palmolie- of houtplantages. Tropische bossen houden meer koolstof vast dan enig ander type bos en herbergen de grootste soortendiversiteit. Tegelijkertijd worden ze het zwaarst bedreigd door grootschalige landbouw, vooral in Brazilië en Indonesië waar het merendeel van de tropische ontbossing plaatsvindt.
Wat zijn de belangrijkste gevolgen van ontbossing?
Gevolgen zijn onder meer het verlies van koolstofputten, minder regen en meer risico op droogte. Ook de mensenrechten komen in het geding, bijvoorbeeld door verdrijving van de inheemse bevolking, aantasting van werknemersrechten en gezondheidsrisico's. In Brazilië, waar de ontbossing bijna de helft van de koolstofuitstoot veroorzaakt, heeft het Amazonegebied al te kampen met minder regen en een korter groeiseizoen.
Volgens het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) kan de complexe relatie tussen habitatvernietiging, verstoring door de mens, veranderend landgebruik en biodiversiteitsverlies ook in verband worden gebracht met het vaker voorkomen van zoönoses. Zoönoses zijn ziekten die van de ene op de andere soort worden overgedragen, bijvoorbeeld van dier op mens, zoals de ziekte van Lyme, rabies en coronavirussen.
Welke producten worden in verband gebracht met schadelijke ontbossing?
Meer dan de helft van de wereldwijde broeikasgasuitstoot door ontbossing is volgens het klimaatpanel van de VN (IPCC) toe te rekenen aan de productie van handelsgoederen, ook wel commodities genoemd. Rundvlees en leer zijn in dit verband de grootste boosdoeners, gevolgd door palmolie.
In welke landen worden deze goederen vooral geproduceerd?
In onderstaande tabel is de emissie door deze goederen weergegeven per land van herkomst. In Brazilië gaat het vooral om vee-gerelateerde producten en de sojateelt, terwijl in India palmolie en rubber het merendeel van de ontbossingsgerelateerde uitstoot veroorzaken.
Maar dat is niet het hele verhaal, toch? Wie zijn de grootste importeurs en exporteurs?
Door alleen naar het productieland te kijken, zien we maar een deel van het plaatje. Dat komt door het wereldwijd karakter en de verwevenheid van de handelsketens. Een analyse van de in de internationale handel vervatte CO2-uitstoot door ontbossing laat zien dat Indonesië de grootste exporteur is, terwijl in Brazilië een hoog aandeel binnenlands verbruikt wordt. China is de grootste importeur, gevolgd door de Europese Unie en India.
Welke sectoren en bedrijfstakken lopen risico?
De basisconsumptiesector loopt bijvoorbeeld risico vanwege het papier dat nodig is voor de verpakking van huishoud- en verzorgingsproducten en voedsel. De sector luxe consumptiegoederen, denk aan auto- en textielproducenten of de horeca, is afhankelijk van producten zoals leer en rubber, houtpulp en timmerhout, of voedingsgewassen voor restaurants. De materialensector loopt risico via zijn afhankelijkheid van hout en papier voor verpakkingsmateriaal.
Wat zijn de prioriteiten in het onderzoek en engagement van Schroders?
Wat ontbossing betreft, richt Schroders zijn aandacht op de beloften en het beleid van bedrijven, bestuurskwaliteit en risicobeheer, supply chain mapping en traceerbaarheid, certificatie, doelstellingen, en informatieverschaffing volgens de beste praktijken die in ontwikkeling zijn.
Wat is het doel?
Schroders wil bedrijven aansporen betere informatie te verstrekken over bosgerelateerde risico’s en bijdragen aan hun bewustwording, kennisuitwisseling over beste praktijken stimuleren en de transparantie in de sectoren die risico lopen, verhogen. Ook wil Schroders proberen leiders te onderscheiden van achterblijvers, om beleggers te helpen bij hun besluitvorming.
Hoe de leiders van de achterblijvers te onderscheiden?
Schroders heeft een scorekaart ontwikkeld om de exposure aan en het beheer van bosgerelateerde risico's voor elk bedrijf te meten. Daarvoor worden openbaar beschikbare gegevens uit diverse bronnen gebruikt. Zo wordt een kwantitatieve indicatie van hun exposure en resultaten verkregen, waarop Schroders tijdens de dialoog met een aantal belangrijke bedrijven kan voortbouwen.
Lees ook V&A: Waarom moeten we de ontbossing aanpakken – en hoe?